طراحی نقشه برق و مکانیک

طراحی نقشه برق و مکانیک امر بسیار مهمی است که باید توسط شخص مجرب و با تجربه ای صورت بگیرد. این نقشه ها بعد از تایید نهایی نقشه کشی ساختمان صورت می گیرد ، چرا که طراحی نقشه برق و مکانیک هر نقشه ی معماری با دیگر نقشه ها بسیار متفاوت می باشد و در صورت تایید نشدن پلان معماری و تغییر مجدد پلان باعث ایجاد هزینه ی مجدد برای مالک می شود.

نقشه برق و مکانیک ساختمان در کنار نقشه های معماری جزء لاینفک طراحی نقشه خانه به شمار می رود. به طور خلاصه طراحی نقشه برق و مکانیک به منظور مشخص کردن نحوه اجرای تاسیسات الکتریکی و مکانیکی ساختمان انجام می گردد. نحوه اجرای سیستم روشنایی، سیستم گرمایش و سرمایش خانه، لوله گذاری آب و گاز و …. همه و همه با جزئیات در نقشه برق و مکانیک ساختمان مشخص می شوند. در طراحی نقشه برق و مکانیک خانه باید تمام استاندارد ها رعایت شود. در غیر این صورت علاوه بر عدم آسایش کافی ساکنین، ممکن است خسارات جبران ناپذیری مثل برق گرفتگی یا آتش سوزی ایجاد شود.

طراحی نقشه برق و مکانیک

به طور خلاصه طراحی نقشه برق نوعی طراحی فنی ساختمان می باشد در راستای تامین سیم کشی لازم جهت روشنایی ساختمان. این نقشه کلیه ی ارتباطات بین کلید و پریز ها، همچنین سیم کشی برق تاسیسات و تجهیزات برقی و ارائه ی توضیحات فنی و اجرایی نصب آن ها را شامل می شود.

طراحی نقشه مکانیک برای تامین سیستم گرمایش و سرمایش ساختمان با توجه به صرفه جویی در مصرف انرژی در ساختمان و ایجاد فضایی با آستانه ی آرامش فضا صورت میگیرد. بحث تهویه و کوران هوا در فضای ساختمان مربوط به این نقشه می باشد.

طراحی نقشه برق و مکانیک شامل موارد زیر می باشد :

• جانمایی پریز برق و تلفن و انواع کلید و پریز. از جمله محاسبات تابلوی برق و نقشه های اجرایی مربوط به آن.
• مشخص کردن سیستم گرمایشی و سرمایشی ساختمان
• جانمایی لوله های فاضلاب
• جانمایی لوله های گاز
• و مشخص کردن عوامل روشنایی ساختمان و چگونگی برق کشی برای این روشنایی ها
• طراحی نقشه و دیاگرام قائم سیستم آبرسانی
• طراحی نقشه و دیاگرام قائم سیستم گرمایشی و سرمایشی مثل انواع کندانسور ها و پکیج ، شوفاژ و شومینه
• طراحی نقشه و دیاگرام قائم سیستم دفع فاضلاب
• بررسی نقشه های اجرایی سیستم های برق و مکانیک ساختمان
• محاسبات سیستم گرمایشی و سرمایشی مرکزی در ساختمان

طراحی نقشه برق و مکانیک

در نقشه های برق و مکانیک عنوان پروژه، نام کارفرما، آدرس و پلاک ثبتی ملک، زیر بنا و مقیاس نقشه، تاریخ طراحی، نام طراح نقشه و دفتر مهندسی ، تاییدیه ناظر و نظام مهندسی درج می شود. قیمت نقشه کشی ساختمان و طراحی نقشه برق و مکانیک ساختمان به مشخصات ساختمان و میزان پیچیدگی تاسیسات الکتریکی و مکانیکی آن بستگی دارد.

طراحی نقشه برق

به طور کلی طراحی نقشه برق ساختمان به منظور انتخاب صحیح تجهیزات و اجرای صحیح سیم کشی تاسیسات الکتریکی و سیستم روشنایی ساختمان انجام می شود. در طراحی نقشه برق از قوانین مقررات ملی ایران، به خصوص مبحث 13 نظام مهندسی و نشریه های شماره 2-110 و 3-110 سازمان مدیریت و برنامه ریزی پیروی می شود. یک طراح متخصص با تجسم مکان احتمالی تجهیزات برقی در ذهن خود باید بهترین مکان نصب تجهیزات را پیشنهاد دهد. برای مثال طراح باید در محل قرار گیری احتمالی تلویزیون در خانه، پریز آنتن و برق در نظر بگیرد. نقشه های برق ساختمان معمولا شامل موارد زیر می باشد:
 سیستم روشنایی شامل محل نصب چراغ ها، کلید ها و فیوزها و نحوه سیم کشی بین آنها
 سیستم اعلام حریق شامل نوع سنسورهای مورد استفاده، محل نصب تجهیزات و نحوه ارتباط آنها با هم و سیستم اطفاء حریق
 سیستم دوربین مداربسته شما محل نصب دوربین ها و نحوه ارتباط آنها با مانیتور و سروری مرکزی
 پلان پریزهای برق با توجه به کاربری هر فضا و محل قرار گیری تجهیزات
 رایزر دیاگرام ها شامل آنتن مركزي، روشنایی راه پله ها ، ارتباط تابلوهای توزیع و تقسیم برق، آیفون و ارتباط جعبه تقسیم تلفن و طرحواره ی خرپشته
 پلان پریز آنتن و تلفن با توجه به محل استفاده احتمالی از تلویزیون و تلفن
 سیستم آسانسور شامل محل نصب تابلو آسانسور، نحوه کابل کشی، اجرای سیستم زمین، روشنایی موتورخانه و شستی طبقات
 سیستم ارت شامل محاسبه مقاومت سیستم ارت، مشخصات فنی تجهیزات مورد نیاز سیستم زمین و نحوه اجرای سیستم ارت
 سیستم تابلو ها شامل تابلوی اصلی(تابلوی کنتور)، تابلوی اشتراکی و تابلوی تقسیم
 سیستم BMS ساختمان شامل نصب انواع ماژول ها و تجهیزات هوشمند و اجرای سیم کشی هوشمند

سیم کشی ساختمان می تواند به دو روش توکار و روکار انجام شود. در روش توکار قبل از مرحله گچ کاری ساختمان لوله گذاری می شود تا هیچ سیمی قابل رویت نباشد. مزیت این روش زیبایی و امنیت بالا سیم کشی است. در روش روکار سیم ها از یک لوله برق مخصوص (داکت) از روی گچ دیوار عبور داده می شوند که عیب یابی و دسترسی به سیم ها را آسان تر می کند.

طراحی نقشه مکانیک

طراحی نقشه مکانیک ساختمان به منظور اجرای اصولی سیستم دفع فاضلاب ساختمان، لوله کشی آب و گاز و سیستم گرمایش و سرمایش ساختمان انجام می شود. سیستم های حرارتی و برودتی ساختمان باید به گونه ای طراحی شوند که ضمن فراهم کردن آسایش اهالی خانه، در مدیریت مصرف انرژی هم کمک کنند. در زمان ترسیم پلان ساختمان و طراحی نقشه مکانیک ساختمان ابتدا باید محاسبات کاملی در بخش هایی نظیر میزان آب گرم مورد نیاز و بار سرمایش و گرمایش ساختمان انجام شود. تعیین سایز لوله ها و تجهیزات مورد استفاده و محاسبه ضریب انتقال حرارت فضاهای مختلف ساختمان از سایر محاسبات انجام شده در طراحی نقشه مکانیک یک ساختمان است. نقشه های مکانیکی عموما شامل بخش های زیر است:
 سیستم گرمایشی و سرمایشی شامل انتخاب نوع سیستم گرمایش و سرمایش برای مثال رادیاتور، موتورخانه، پکیج، گرمایش از کف یا سقف، رادیاتور، بخاری، …. و نحوه اجرای آن
 سیستم آبرسانی شامل محاسبه اندازه لوله‌های آب با توجه به پیک مصرف لحظه‌ای آب و نحوه اجرا
 سیستم گازرسانی شامل محاسبات بار گرمایش خانه، سایز لوله ها و مشخص کردن مسیر نصب و عبور لوله ها
 سیستم دفع فاضلاب و آب باران شامل انتخاب تجهیزات و بهترین مسیر جهت عبور لوله های افقی و قائم ( رایزر) دفع فاضلاب
 سیستم اطفا حریق شامل انتخاب نوع خاموش کننده با توجه به کاربری فضا و مشخصات نحوه اجرا
 سیستم تهویه و کوران هوا شامل انتخاب نوع سیستم با توجه به کاربری و موقعیت فیزیکی ساختمان و مشخص کردن جزئیات اجرا
 تاسیسات استخر، سونا و جکوزی شامل مدار گردش آب، لوله های تخلیه، آبنماها و فواره ها، هیترها، سیستم های کنترل و…….
 سیستم اگزاست شامل تهویه گاز های خروجی از سرویس های بهداشتی، پارکینگ و آشپزخانه
 سیستم آسانسور شامل نقشه دقیق موتورخانه، چاه آسانسور، محل قرار گیری درب طبقات و …….

طراحی نقشه برق و مکانیک

در طراحی نقشه مکانیک از قوانین مقررات ملی ایران، به خصوص مباحث 14، 16 و 19 نظام مهندسی پیروی می شود. همچنین نشریه‌های سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و آیین نامه های بین المللی به عنوان راهنما مد نظر قرار می گیرند.
نرم افزارهای طراحی نقشه برق و مکانیک ساختمان
نرم افزار های متنوعی برای محاسبه و طراحی نقشه تاسیسات الکتریکی و مکانیکی ساختمان وجود دارند، که هر کدام معایب و مزایایی دارند. سه نرم افزار AutoCAD، نرم افزار Revit و نرم افزار BIM در طراحی نقشه خانه بسیار محبوب و پرکاربرد هستند. نرم افزارهای زیر از مهم ترین نرم افزارهای مورد استفاده در طراحی نقشه برق و مکانیک ساختمان است:
• نرم افزار AutoCAD
• نرم افزار Revit
• نرم افزار BIM
• نرم افزار Design Builder
• نرم افزار Tekla Structures
• نرم افزار Carrier HAP
• نرم افزار Pipe sizer
• نرم افزار Duct sizer
• نرم افزار Pipe net

نقشه های تاسیسات ساختمان در چند مرحله انجام می شود ؟

عموما طراحی نقشه برق و مکانیک ساختمان در دو فاز انجام می گردد. فاز نخست به طراحی نقشه سازه و ویژگی‌های معماری ساختمان ارتباط دارد. در واقع طراحی نقشه برق و مکانیک در فاز یک بیشتر برای ارائه به شهرداری برای اخذ مجوز است و اطلاعات فنی با جزئیات را شامل نمی شود. نقشه های اجرایی تاسیسات برقی و مکانیکی ساختمان در قالب نقشه های فاز دو به کارفرما ارائه می شود. در صورت تغییر احتمالی نقشه معماری ساختمان، ناگزیر نقشه برق و مکانیک هم با وجود هزینه مجدد باید تغییر کند. برای همین ابتدا باید نقشه برق و مکانیک فاز یک نهایی شود و بعد نقشه برق و مکانیک فاز دو طراحی شود. در طراحی نقشه برق و مکانیک ساختمان باید به عوامل زیر توجه شود:
• موقعیت اقلیمی ساختمان از قبیل آب و هوا، تابش آفتاب، میزان رطوبت، بیشینه و کمینه دما و…
• شرایط پیرامون ساختمان شامل فاصله ساختمان ها، موقعیت خیابان، فضای سبز، نورگیری ساختمان و….
• مشخصات کلی ساختمان از قبیل نوع کاربری، تعداد طبقات، مصالح به کار رفته و….
• مشخصات طبقات مختلف از قبیل تعداد و جهت پله ها، محل قرار گیری در و پنجره ها و…….
• مشخصات فضاهای داخلی از قبیل ارتفاع سقف ها، کاربری اتاق ها و……
• مشخصات بار حرارتی مورد نیاز ساختمان با توجه به ساکنین احتمالی و تجهیزات مورد استفاده
• انتظارات کارفرما از تاسیسات الکتریکی و مکانیکی ساختمان و میزان سرمایه گذاری

نقشه برداری ساختمان جهت تغییر تاسیسات برقی و مکانیکی

در بسیاری از ساختمان های قدیمی و فاقد نقشه جهت تغییر و تعمیر تاسیسات ساختمان و بازسازی احتیاج به نقشه برداری ساختمان و تهیه نقشه های (AS BUILT) است در این نقشه ها جای ستون ها ، تیغه ها و تاسیات مکانیکی از جمله داکت های تاسیساتی ، مسیر های سیم کشی ، لوله های فاضلاب و لوله های سرد و گرم مشخص می شود که پس از ترسیم نقشه می توان نقشه برق و مکانیک جدید را طراحی کرد و اجرا نمود.