واژه های بکار رفته در معماری سنتی ایران
واژه شناسی معماری سنتی ایران
تاریخچه معماری سنتی ایران به حداقل 5000 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد که نمونه های بارز آن در منطقه وسیعی از ترکیه و عراق تا ازبکستان و تاجیکستان توزیع شده است.ساختمان های ایرانی از کلبه های دهقانی،چای خانه ها و آلاچیق ها تا تعدادی از باشکوه ترین بناهایی که جهان تا به حال دیده است متنوع است.علاوه بر این دروازه ها،کاخ ها و مساجد تاریخی و باغ های ایرانی نیز یکی از مهم ترین ارکان معماری سنتی ایرانی هستند.در متن زیر ما در آرین پاراکس تلاش کردیم تا تعدادی از پرکاربرد ترین واژه های بکار رفته در معماری سنتی ایران را گرد آوری کنیم.
در معماری ایرانی از هندسه نمادین فراوان با استفاده از اشکال خالص مانند دایره و مربع استفاده می شود و نقشه ها بر اساس طرح بندی های اغلب متقارن با حیاط ها و تالارهای مستطیل شکل است. معماری ساسانی با سنگ های تراشیده شده و نقش برجسته گچ بری تزئین شده و از موزاییک های سنگی رنگارنگ استفاده می کند.
اگر علاقه مند به طراحی ویلا سبک سنتی هستید کلیک کنید
با آرین پاراکس همراه باشید تا مهم ترین واژگان در معماری سنتی ایران را بشناسید:
1_آبساب: آجر تراش داده شده ای که با آجر دیگر در آب ساییده شده باشد.
2_آژند: ملات خمیری است که فاصله میان مصالح را پر کرده، قطعات مختلف را به هم می چسباند.(گلی باشد که بر روی خشت پهن کنند.)
3_آمود: آرایشی که پس از پایان کار ساختمان بر آن بیفزایند.تزئین الحاقی، نماسازی سنگی، آجری، کاشیکاری و گچ بری.
4_آهیانه: به معنی جمجمه- در گنبدهای دو پوسته، پوسته زیرین را می گویند.
5_آسمانه: سقف.
6_ازاره: بخشی از دیوار پایین است که معمولا برای استحکام بیشتر آمودی از سنگ و کاشی دارد.
7_اِسپر: دیوار جدا کننده- دیوارهایی که میان دو پایه باربر می سازند.بخشی از نمای ساختمان که در و پنجره نداشته باشد.
8_اشکوب: طبقه، سقف، هر مرتبه از پوشش خانه طبقه.
9_افراز: ارتفاع،بلندی، کرسی منبر.به ارتفاع تاق نیز گفته میشود.
10_انبسان:مخالفت،کنتراست.همنشینی اجزا و رنگ ها.
11_ایدری: مصالحی که از محل برداشت می شود.
12_بستو: نوعی قوس بیضی شکل است که در ساخت گنبد استفاده می شود و نسبت فاصله کانونی به دهانه 4 به 3 است.
13_بیز: به معنای تاب است و در معماری سنتی نوعی قوس بیضی شکل است.
14_پاکار: جای که طاق شروع می شود.در معماری سنتی ایران بخشی از سازه درست در نقطهای میان دیوار و تاق که از یک طرف بالاترین بخش دیوار و از دیگر طرف دیگر پست ترین بخش تاق یا گنبد را به هم میرساند.
15_پالار: تیر حمال یا چیزی که شاه تیر روی آن قرار می گیرد.
16_پادجفت:ناقرینه سازی
17_پرچفت: تضاد،تنوع، کاری که برای بر هم زدن قرینه و یکنواختی در ساختمان انجام می دهند.
18_پشت بند: دیوار یا طاقی که در پشت ساختمان یا دیوار می سازند.
19_پنام: عایق. دستمال و پارجه ای که موبدان در جلوی دهان خود می آویختند.
20_پناه:در خانه یا ساختمان قسمت رو به آفتاب را می گویند.
21_پیمون: اندازه و مقیاس.
22_پیلک: ستون باریک و کوچک.
23_تابش بند: تیغه های نازکی که جهت جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب در جلوی اتاقها قرار گرفته است.
24_تویزه: دنده های اصلی پوشش طاق.لنگه، قالب و قوسی که با گچ و نی ساخته می شود.
25_جفت: قرینه سازی در معماری سنتی ایران را جفت میگویند.
26_چپبله: پوشش سردرگاه.
27_چَفت: قوس.سازه ای منحنی شکل در معماری سنتی ایران.
28_چِفت: بست.
29_خوانچه پوشش: قطعات مختلف کاربندی که بین دو تویزه را می پوشاند.
30_خشیخان: هواکشهای روی پشت بام.
31_رخبام: پیش آمدگی لبه بام و جایی که نما سازی تمام می شود.
32_ساو: الگو گرفتن از نگاره های طبیعی و دگرگون کردن آنها به شکلهای ناب هندسی؛ در اصل ساییدن یا زدودن است.
33_سبویی: نوعی چَفت که از تقاطع دو بیضی بدست می آید.
34_فرسپ:شاه تیر.چوب بزرگی که در ساختن سقف خانه به کار می رود.
35_کلیل: یک نوع قوس کم خیز ایرانی بدون تیزه.
36_لغاز: برجستگی عمودی کنار دیوارها.
37_ورگرد: راهرویی که پیرامون بنا می گردد.
38_معقلی: گره سازی مختلط کاشی و آجر. کاشی های رنگی و آجرها که زاویه آن تقریبا عمودی است.
39_نهاز: قسمتهای بیرون زده در پلان.
40_هِره: آجری که بصورت نره(عمودی) می گذارند، در خراسان خرند گفته می شود.
41_هرنو: سوراخ سقف.
42_هشتی: تنها جای که از محیط بسته خانه بیرون می آمده و ارتباط با خارج داشت.جهت ایجاد مکث،تقسیم و فضایی جهت انتظار.(هشت به معنی برجسته است.)
بیشتر بخوانید: طراحی سالن نشیمن سنتی
43_هشت و گیر: نوعی گره سازی تزئینی، برجسته و فرورفته.
44_هلوچین: تاب،سهمی،قوس نیم تخم مرغی(نیم بیضی) شکل،نوع معمول چَفت در معماری سنتی ایران.طاق باربر.
45_هور: طرح یا پروژه.
46_یزدی بند:نوع خاصی از نحوه کاربندی زیر گنبد، پوشش قوسی شکل ورودیها است که به طور معمول از نظر تزئینی نیز جلوهای خاص به فضایی که دربر گرفته میبخشد.
طراحی خانه سنتی ایرانی
خانه های سنتی ایرانی به دلیل جذابیت در نوع معماری و حفظ اصل سادگی همواره مورد توجه افراد بسیاری در داخل و خارج از کشور بوده است بطوریکه ایران از نظر جاذبه های گردشگری و معماری جزو 10 کشور نخست جهان است همین موضوع باعث توجه هر چه بیشتر افراد به ساخت خانه های با معماری اصیل ایرانی شده است.
طراحی خانه سنتی ایرانی در شرکت آرین پاراکس بسیار پر طرفدار است و باتوجه به اقلیم هر منطقه طراحی می گردد
ما در این مقاله تلاش کردیم تا مهم ترین واژگان به کار رفته در معماری سنتی ایران را یادآور شویم.
در معماری ایرانی از چه اشکالی بیشتر استفاده می شود؟
در معماری ایرانی از هندسه نمادین فراوان با استفاده از اشکال خالص مانند دایره و مربع استفاده می شود
هشتی در معماری سنتی به کدام قسمت از خانه گفته می شود؟
فضای سرپوشیده متصل به کوچه و حیاط خانه، فضایی بعد از فضای ورودی که اغلب بلافاصله پس از درب قرار میگیرد.این قسمت برای ایجاد مکث و یا فضایی برای انتظار در نظر گرفته شده است.